Ένα από τα σημαντικότερα θέματα αντιπαράθεσης στον τομέα των νευροεπιστημών αφορά τη δημιουργία νέων νευρώνων και συγκεκριμένα αν αυτή συνεχίζεται μετά το πέρας της ανάπτυξης του εγκεφάλου στην εφηβική ηλικία. Σήμερα, μία νέα έρευνα δείχνει ότι η νευρογένεση μπορεί να συνεχιστεί ακόμα και μετά τη μέση ηλικία. Το γεγονός ότι οι προηγούμενες έρευνες δεν είχαν ανιχνεύσει τα νέα νευρικά κύτταρα αποδίδεται μάλλον στις λανθασμένες μεθόδους που είχαν χρησιμοποιηθεί.
Η νέα αυτή έρευνα «προσφέρει σαφή, αδιαμφισβήτητα δεδομένα ότι η νευρογένεση συνεχίζεται σε όλη τη διάρκεια ζωής», είπε ο Πολ Φράνκλαντ, ένας νευροεπιστήμονας από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο στον Καναδά. «Αυτό ουσιαστικά δίνει απάντηση στο ερώτημα».
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η νευρογένεση μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην αντιμετώπιση των παθήσεων του εγκεφάλου, όπως η κατάθλιψη και η νόσος Alzheimer. Πέρσι, ωστόσο, μία έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature έδειξε ότι η παραπάνω διαδικασία σταματά μετά την εφηβία. Η παρατήρηση αυτή δεν συμφωνούσε με τα αποτελέσματα προηγουμένων μελετών που είχαν βρει νέους νευρώνες σε ηλικιωμένους με μία σειρά μεθόδων. Τα αποτελέσματα της έρευνας απογοήτευσαν ερευνητές όπως ο Φράνκλαντ, ο οποίος μελετά τη νευρογένεση στον ιππόκαμπο ενηλίκων ποντικών, μία περιοχή του εγκεφάλου που εμπλέκεται στη μνήμη και τη μάθηση. «Η έρευνα προκάλεσε ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα της δουλειάς μας», είπε.
Ωστόσο, απ’ότι φαίνεται μπορεί να υπήρχαν προβλήματα με αρκετές από τις προηγούμενες έρευνες. Η έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Nature για παράδειγμα, εξέτασε την παρουσία νέων νευρώνων σε 59 δείγματα εγκεφαλικού ιστού, ορισμένα από τα οποία είχαν προέλθει από τράπεζες εγκεφάλων. Στις τελευταίες, τα δείγματα διατηρούνται σε παραφορμαλδεϋδη για μήνες ή χρόνια. Σταδιακά, η ουσία αυτή σχηματίζει δεσμούς με τα συστατικά των νευρώνων, μετατρέποντας τα κύτταρα σε τζελ, είπε η Μαρία Λόρενς-Μάρτιν από το Κέντρο Μοριακής Βιολογίας στη Μαδρίτη. Αυτό καθιστά δύσκολο για να φθορίζοντα αντισώματα να προσδεθούν στην πρωτεΐνη DCX, την οποία οι επιστήμονες θεωρούν δείκτη για τους ανώριμους νευρώνες, είπε.
Ο αριθμός των κυττάρων που είναι θετικά σε εξέταση DCX στον εγκεφαλικό ιστό μειώνεται κατακόρυφα μετά από 48 ώρες στην παραφορμαλδεΰδη, δήλωσε η Λόρενς-Μάρτιν σήμερα στο Nature Medicine. Μετά από 6 μήνες, η ανίχνευση των νέων νευρώνων «είναι σχεδόν αδύνατη», είπε.
Όταν οι ερευνητές χρησιμοποίησαν εγκεφαλικούς ιστούς που είχαν διατηρηθεί για μικρότερη χρονική διάρκεια σε παραφορμαλδεΰδη (24 ώρες), από ενήλικες ηλικίας 43-87 ετών, βρήκαν δεκάδες χιλιάδες κύτταρα θετικά σε DCX στον ιππόκαμπο. Εξετάζοντας τα κύτταρα αυτά στο μικροσκόπιο, παρατήρησαν ότι οι νευρώνες είχαν χαρακτηριστικά νεότητας. Όπως είπε ο Λόρενς-Μάρτιν, ήταν λείοι και απλοί χωρίς έντονες διακλαδώσεις.
Στο δείγμα του νεαρότερου ενήλικα, ο οποίος είχε πεθάνει στην ηλικία των 43, η ομάδα βρήκε σχεδόν 42.000 ανώριμους νευρώνες ανά κυβικό χιλιοστό εγκεφαλικού ιστού. Από το νεαρότερο μέχρι το γηραιότερο δότη, ο αριθμός των νέων νευρώνων είχε μειωθεί κατά 30%, γεγονός που συμφωνεί με τις προηγούμενες έρευνες που είχαν διαπιστώσει ότι η νευρογένεση εκπίπτει με την ηλικία. Οι ερευνητές έδειξαν επίσης ότι οι ασθενείς με νόσο Alzheimer είχαν 30% λιγότερους νέους νευρώνες σε σχέση με τους υγιείς δότες ίδιας ηλικίας και όσο προχωρημένη ήταν η άνοια, τόσο λιγότερα ήταν αυτά τα κύτταρα.
Ορισμένοι επιστήμονες παραμένουν, ωστόσο, ακόμα σκεπτικοί, μεταξύ των οποίων και οι συγγραφείς της περσινής έρευνας του Nature. «Αν και αυτή η έρευνα προσφέρει σημαντικά δεδομένα, δεν θεωρούμε επαρκή τα στοιχεία ότι η παραγωγή νέων νευρώνων στον ιππόκαμπο συνεχίζεται στην ενήλικη ζωή», είπε ο Σον Σόρελς, ένας νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ και συγγραφέας της έρευνας του 2018. Ο Σόρελς δήλωσε ότι η χρώση της DCX δεν αποτελεί καλό μέτρο των νέων νευρώνων καθώς η πρωτεΐνη αυτή εκφράζεται επίσης και στα ώριμα κύτταρα. Αυτό δείχνει ότι οι «νέοι» νευρώνες που βρήκε η παρούσα έρευνα υπάρχουν από την παιδική ηλικία, είπε. Επιπλέον, ο Σόρελς δήλωσε ότι δύο από τα δείγματα εγκεφαλικού ιστού που εξέτασε η ομάδα του είχαν διατηρηθεί μόλις για 5 ώρες και δεν μπόρεσε να βρει κανένα νέο νευρικό κύτταρο σε αυτούς.
Η Λόρενς-Μάρτιν δήλωσε ότι η ομάδα της χρησιμοποίησε πολλές άλλες πρωτεΐνες που σχετίζονται με την ανάπτυξη των νευρώνων για να επιβεβαιώσει ότι τα DCX-θετικά κύτταρα ήταν όντως νέα και η ομάδα της ήταν ιδιαίτερα αυστηρή στα κριτήρια για την ταυτοποίηση των νέων νευρώνων.
Η Χέδερ Κάμερον, μία νευροεπιστήμονας από το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας στο Μέριλαντ, συμφωνεί με τις παρατηρήσεις της νεότερης έρευνας. «Τελικά, θα πρέπει να περιμένουμε να επιβεβαιωθούν τα αποτελέσματα σε πειραματόζωα», δήλωσε.
Βιβλογραφία: Science
Φωτογραφία: Ann Larie Valentine (CC BY-SA 2.0)